چشم اندازي براي مدارس آينده
ورود به عصر اطلاعات و رواج فناوري هاي مبتنی بر شبکه هاي جهانی و رایانه ها، سبب پدید آمدن محـیط هـاي جدیـد یادگیري در انواع سبک های یادگیری به شکل رسمی و غیر رسمی شده و به نظر می رسد مدرسه ایرانی در آینده ای نزدیک شاهد تحولاتی شگرف در حوزه یادگیری خواهد بود. با این وجود، پرسش کلیدی آن است که دیگر کشورها در برابر این تحولات فناورانه چه تصویری از مدارس آينده برای خود ترسیم کرده و چه اقدامات عملی را برای پیش افتادن از این تحولات برگزیده اند. آنچه می خوانید بخشی از گزارش 2020 مجمع جهانی اقتصاد (WEF) درباره مدارس آينده است که با هدف اقتصاد آينده و شناسایی مدل های آموزش در انقلاب چهارم صنعتی به انجام رسیده است.
دبیرستان تاپیولای جنوبی: ادغام چشم اندازهای جهانی برای تقویت مهارت های بین فردی(فنلاند)
نظام مدرسه های فنلاند همواره یکی از بهترین ها در رتبه بندی جهانی است . دبیرستان تاپیولای جنوبی (South Tapiola) به عنوان یکی از بهترین مدرسه ها در این کشور، در سال 1958 تاسیس شده و بیش از 500 دانش آموز دارد. برنامه درسی ملی فنلاند ترکیبی از « همکاری از طریق کارآفرینی ، شهروندی فعال و آگاهی اجتماعی» است.
اما برنامه درسی دبیرستان تاپیولا بر توسعه همکاری و مهارت های بین فردی از طریق برنامه های دنیای واقعی متمرکز است. به عنوان مثال ، در برنامه کارآفرینی مدرسه ، دانش آموزان به صورت گروهی برای طراحی و ایجاد مشاغل شخصی خود در طول سال فعالیت می کنند. این گروه از دانش آموزان در مسابقات کشوری به مصاف سایر کارآفرینان دانش آموز می روند. دانش آموزان این مدرسه با برنامه های پارلمان اروپا مرتبط هستند و با شرکت در جلسات ملی و منطقه ای از زمینه های مختلف برای بحث در مورد چالش های موجود در اتحادیه اروپا ، یک تجربه عملی برای یادگیری وظیفه مدنی خود فراهم می کنند. این تجارب به دانش آموزان امکان می دهد تا یادگیری را در دنیای واقعی به کار گیرند و با دیگر دانش آموزان نیز در زمینه های مختلف تعامل و همکاری داشته باشند.
این مدرسه به عنوان یک الگوی مدارس آينده برای کمک به تقویت برنامه درسی خود با چندین شرکت خصوصی ، از جمله DELL ، هیولت پاکارد و مایکروسافت همکاری می کند. این مشارکت ها بر ادغام فناوری در برنامه درسی به روشی متناسب با نیازهای دانش آموزان متمرکز است. از طرفی دانش آموزان در مورد چگونگی بهبود محصولات به شرکت ها بازخورد می دهند.
برنامه یادگیری ترکیبی پراتام:توانمند سازی جوامع محلی(هند)
پراتام (Pratham) ،که در سال 1995 تأسیس شد ، یکی از بزرگترین سازمان های غیر دولتی در هند است که به بهبود کیفیت آموزش در هند اختصاص دارد. در سال 2015 ، پراتام ابتکار دیجیتالی خود را با عنوان برنامه یادگیری ترکیبی آغاز کرد. این برنامه یک رویکرد مبتنی بر جامعه است که بیش از نود هزارکودک 10 تا 14 ساله را در حدود هزار روستای هند در بر می گیرد. مدارس پراتام با افزایش آگاهی در مورد وضعیت آموزش در روستا و ایجاد مالکیت مداخلات یادگیری در بین اعضای جامعه ، به دنبال آن است تا در هر روستا ، یک محیط یادگیری فیزیکی برای کودکان ایجاد کند. رویکرد غالب در این مدارس رویکردهای مبتنی بر بازی برای یادگیری است.
هیچ معلمی در این برنامه وجود ندارد. در عوض ، این برنامه به کنجکاوی یادگیری طبیعی کودکان کمک می کند تا فعالیت های آموزشی آنها کاملاً تحت هدایت گروه های دانشجویی داوطلب به عنوان ناظر و مجری امکان پذیر شود. حوزه های تمرکز پروژه شامل بهداشت ، هنر ، سواد مالی و کارآفرینی است. این مدرسه یک تبلت به خانواده ها ارائه می دهد تا آن ها را قادر به کار با فرزندان خود در خانه کند. در صورت اتصال ناپایدار اینترنت، منابع به صورت آفلاین در دسترس آنها قرار می گیرد. این برنامه در راستای شکل گیری مدارس آينده به طور کامل توسط بنیادها و خیرین شرکتی ، از جمله Google ، بنیاد Vodaphone و Dubai Cares پشتیبانی می شود و به پراتام امکان می دهد خدمات یادگیری را با هزینه ای در حدود 3 دلار در هر سال ارائه دهد
برنامه درسی انجی پلی: رهبری انقلاب یادگیری و اکتشاف حقیقت توسط کودک(چین)
انجی پلی(Anji Play) یک برنامه درسی در اوایل دوران کودکی است که در سال 2002 تأسیس شده و بر یادگیری از طریق بازی تمرکز دارد و می تواند در هر محیط یادگیری اعمال شود. این برنامه برای اولین بار در استان ژجیانگ چین با بیش از 14000 کودک اجرا شده و در حال تبدیل شدن به یک مدل بین المللی مدارس آينده برای آموزش است. پیش فرض اساسی این مدل این است که هر محیطی می تواند به یک محیط یادگیری تبدیل شود. حداقل 90 دقیقه در روز به بازی در فضای باز ، با استفاده از ابزاری مانند نردبان ، سطل و مکعب صعود اختصاص دارد. دانش آموزان چه در محیط داخلی و چه در فضای باز ، آزادانه فعالیتی را که می خواهند روی آن تمرکز کنند انتخاب می کنند و درگیر یک دوره اکتشافی متمرکز و بدون وقفه و به دنبال آن یک دوره تأمل می شوند. در پایان فعالیت، دانش آموزان در مورد آنچه آموخته اند تأمل می كنند و تجربه شان را با دیگران به اشتراک می گذارند. آن ها می توانند بازخورد خود را به صورت های مختلف از جمله بصری ، کلامی ، انتزاعی یا عینی بیان کنند.
کودکان کاملاً خودآموز هستند و خودشان سفر یادگیری را هدایت می کنند. نقش اصلی معلمان و بزرگسالان در طول این فرآیند فقط حمایت است نه هدایت بازی. آنها تعاملات دانش آموزان و فرآیند حل مسئله را از نزدیک تجربه کرده و آن را مستند می کنند.
مدرسه های چارتر موفقیت: طراحی یک رویکرد فراگیر و عادلانه برای یادگیری(آمریکا)
بسیاری از مطالعات نشان داده داده اند، دانش آموزان مدرسه های چارتر موفقیت آمریکا می توانند درک عمیقی از روش هایی که در آن ها دیدگاه های جایگزین باعث ایجاد نوآوری و خلاقیت می شوند ، به دست آورند. امروزه این شبکه، چهار مدرسه ابتدایی و متوسطه را در بر می گیرد که بیش از 1500 دانش آموز در آن حضور دارند. نیمی از دانش آموزان مدرسه های موفقیت در زمینه های اقتصادی از طبقه ضعیف هستند و 25٪ از آنها خدمات آموزش ویژه دریافت می کنند. تنوع مشابهی در شبکه ی این مدارس وجود دارد.
از جمله پروژه های یادگیری در این مدرسه ها پروژه ریل دیجیتال است. این پروژه آزمایشگاه های فناوری موبایل را در تریلرهایی به طول هشت متر ، مجهز به سیستم های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده ، رباتیک ، چاپ سه بعدی و جدیدترین فناوری ها در اختیار دانش آموزان قرار می دهد. این فناوری ها در محله ها و مدرسه های کم برخوردار ، همراه با مشاور علمی کاربردی تمام وقت به کار گرفته می شوند. دانش آموزان در پروژه هایی متمرکز بر کاربرد فناوری در سناریوهای دنیای واقعی شرکت می کنند. برای مثال ، در سال 2019 ، دانش آموزان دوره راهنمایی از ربات های Ozobot برای حل یک مسئله الگوی ترافیک در جامعه خود استفاده کردند.
برای اطمینان از همسویی برنامه درسی مدرسه با نیازهای مهارت های مدارس آینده ، پروژه ریل دیجیتال با تیم رهبری صنعت تجارت (BILT) شریک هستند. BILT سالانه دو بار برای بررسی چارچوب های مهارتی برنامه، تشکیل جلسه می دهد و درباره مهارت هایی که باید در اولویت برنامه درسی قرار گیرند اعلام نظر می کند.
پروژه ریل دیجیتال به منزله یک گذرگاه دیجیتالی است که دانش آموزان را قادر می سازد مهارت های توسعه یافته در این پروژه را با مشاغلی که با این مهارت ها مطابقت نموده و مسیرهای شغلی آینده خود را درک کنند. مرکز نوآوری TCC همچنین یک داشبورد والدین را طراحی کرده است که به آنها امکان می دهد تا داده های مربوط به مسیرهای پشتیبانی شده را که فرزندانشان درگیر آن هستند ، مشاهده کنند.
مدارس اینوا: رویکردی چندجانبه برای یادگیری ترکیبی مشترک(پرو)
پرو در سال 2009 در نزدیکی پایین ترین درجه ارزیابی دانش آموزان بین المللی قرار گرفت و در معیارهای اندازه گیری خواندن ، ریاضیات و علوم عملکرد پایینی داشت . برای کمک به رفع این شکاف یک شرکت طراحی و مهندسی در سال 2011 برای طراحی پروژه یادگیری با کیفیت بالا به مدارس اینوا (Innova) پیوست. این مدل بر یادگیری ترکیبی دانش آموز محور ، استفاده از فناوری برای مطالعه مستقل وشکل گیری گروه کوچک یادگیری مبتنی بر پروژه توسط معلم متمرکز است و از ابزارهای یادگیری آنلاین مانند “آکادمی خان” و “الکس” استفاده می کند. در این مدرسه دانش آموزان اهداف و سفرهای یادگیری خود را توسعه داده و معلمان در صورت لزوم آنها را راهنمایی می كنند. این مدرسه ها دارای فضاهای کاری پویا ، از جمله دیوارهای متحرک هستند که معلمان و فراگیران را قادر می سازد به راحتی بین گروه های یادگیری بزرگ و کوچک جابجا شوند. هر دانش آموز در برنامه نوآوری مدرسه شرکت نموده و برای طراحی راه حل های منحصر به فرد برای یک چالش اجتماعی به چالش کشیده می شود. هر چالش به گونه ای باز طراحی شده است که دانش آموزان را قادر می سازد تا به جای یافتن “پاسخ” ، بر ایده پردازی و روند طراحی تمرکز کنند (مثال “چگونه ممکن است تولید زباله در جامعه خود را کاهش دهیم؟”).
این مدرسه برای آموزش مهارت های پژوهشی معلمان ، با دانشگاه هاروارد مشارکت مداوم دارد. همچنین هر مدرسه برای اجرای مدل اینوا به طور مستقیم با NGO های محلی ، رهبران دولت و بخش خصوصی همکاری می کند. مدارس های اینوا دارای یک بخش نوآوری اختصاصی است که مسئولیت طراحی ، نمونه سازی و آزمایش ایده های جدید را در چهار زمینه اصلی، دانشگاهیان ، فضا ، سیستم ها و زیرساخت ها بر عهده دارد. این بخش اطمینان حاصل می کند که مدل های آموزشی اینوا با آخرین شیوه های آموزش مدارس آينده مطابقت دارد.
مدارس بریتانیایی مسقط(BSM): یادگیری اکتشافی اهرمی برای یادگیری مشارکتی(عمان)
مدرسه بریتانیایی مسقط یک مدرسه بین المللی است که حدود 1200 دانش آموز از بیش از 70 کشور دارد. اساسنامه این مدرسه توسط یک منشور سلطنتی که توسط سلطان قابوس بن سعید آل سعید در سال 1973 اعطا شده، تدوین شده است، که مدرسه را قادر می سازد هنگام ایجاد مدل برنامه درسی خود ، درجه ای از استقلال را داشته باشد.
مدرسه بریتانیایی مسقط برنامه درسی خود را با هدف یادگیری اکتشافی تدوین کرده است. رویکرد این برنامه یک رویکرد دانش آموز محور است که در آن چندین موضوع در پروژه های مشارکتی متمرکز بر تجربه به جای محصول یا جواب نهایی ادغام می شوند. این رویکرد میان رشته ای دانش آموزان را قادر می سازد ارتباطی متقابل میان حوزه های مختلف محتوایی برقرار کرده و بر مهارت های خاص برای استفاده از این محتوا در دنیای واقعی تمرکز کنند.
برای مثال ، دانش آموزان پس از اطلاع از کار “طبیعت گرایان” و “رفتارگرایان” یک کمپین در مورد پلاستیک های یکبار مصرف ایجاد نمودند. در طول این پروژه، دانش آموزان مقالاتی نوشتند تا مخاطب را متقاعد كنند كه از پلاستیك های یکبار مصرف استفاده نکنند . آن ها محاسبه کردند كه اگر همه در مدرسه از استفاده از یك پلاستیك یکبار مصرف خودداری كنند ، چه مقدار پلاستیك پس انداز خواهد شد. آنها سپس جایگزینی برای پلاستیك های یکبار مصرف طراحی کردند. این ابتکار موجب شد تا دروسی مانند، علوم ، ریاضیات ، انگلیسی و سخنرانی عمومی را، که ممکن است در مدارس سنتی به بلوک های یادگیری مستقل تفکیک شده باشد ، ترکیب کنند. این مدرسه همچنین به شدت دانش آموز محور است. برای مثال دانش آموز می تواند وقت خود را در اتاق ” ریسک نویسندگان” بگذراند ، جایی که آنها می توانند آزادانه در مورد هر موضوعی که دوست دارند بنویسند. منشور بی نظیر مدرسه، آزادی و انعطاف پذیری لازم را به آنها داده است تا رویکردهای ابتکاری در آموزش و یادگیری را اجرا کنند. این مدرسه همچنین با مشاغل محلی همکاری می کند تا یادگیری مبتنی بر واقعیت را ارائه دهد. برای مثال، دانش آموزان پس از اطلاع از تاریخچه شکلات ، ساخت آزمایشی محصول و انجام تحقیقات بازار ، از مشاغل محلی که در تولیدات خود از شکلات استفاده می کنند بازدید کردند. آنها از این مشاغل الهام گرفتند تا مارک های شکلات خود را ایجاد ، بازاریابی و به فروش برسانند.
مهارت های مشارکت ساز: مقیاس گذاری یک چارچوب مشترک برای توسعه مهارت های مادام العمر(انگلستان)
این برنامه نوعی مشارکت جهانی است که با مدرسه ها ، معلمان ، کارفرمایان و سایر سازمان ها برای ایجاد مهارت های اساسی در کودکان و جوانان همکاری می کند. این شبکه شامل 514 مدرسه و کالج، بیش از 200 هزاردانشجو و بیش از 700 سازمان است. مدرسه های اسکیل بیلدرز (Skills Builder) با اتصال مدرسه ها و کارفرمایان، یادگیری را به برنامه های واقعی پیوند می دهد. شرکت های شریک ، مانند JLL ، BP و Bank of America ، دانش آموزان را برای بازدید از سایت ها، رویدادها و کارگاه های مرتبط به محل کار خود دعوت می کنند. در طول سال تحصیلی 2018-2019 ، بیش از 121 کارفرما در این پروژه مشارکت کردند. این برنامه بر ایجاد هشت مهارت اساسی در میان کودکان و جوانان از جمله گوش دادن ، ارائه کردن ، حل مسئله ، خلاقیت ، تاب آوری ، همکاری و رهبری متمرکز است. سپس هر یک از مشارکت کنندگان جهانی می توانند از این چارچوب و ارزیابی های مربوطه برای اندازه گیری پیشرفت دانش آموزان در جهت تسلط بر این هشت مهارت استفاده کنند. شرکای بخش خصوصی در طراحی این چارچوب نقش اساسی را بازی می کنند تا اطمینان حاصل شود که هشت مهارت اساسی با انتظارات آنها از نیازهای شغلی آینده سازگار است. دانش آموزان شرکت کننده در برنامه مهارت های سازنده 62 درصد پیشرفت بیشتری نسبت به همتایان غیر مشارکتی خود در مهارت های اساسی داشته اند. اکنون معلمان 12 کشور از چارچوب مهارت ساز یاد شده استفاده نموده و از روش مشابهی برای ساختن هشت مهارت اساسی بهره می برند که این الگویی بی نظیر برای مدارس آينده است.
سخن آخر در تصویر مدارس آينده
مطالعات نشان می دهد که به روزرسانی سیستم های آموزشی برای آماده سازی دانش آموزان برای مهارت های آینده نیازی فوری است. تحول پیش رو نیازمند تغییر در محتوای یادگیری بوده که شامل دو گونه مهارت فنی و انسانی است. در حالی که بسیاری از برنامه ها و سیستم های مدرسه ای در دنیا، پیشگام گذار به آموزش 0.4 هستند، ایجاد تغییر در سطح سیستم نیاز به همکاری نزدیک تر وزارت آموزش و پرورش ، مربیان و رهبران بخش خصوصی برای ارتباط و مقیاس گذاری این تلاش ها به سوی ایجاد سیستم های آموزش جامع در مدارس آينده است. این تحول نیازمند همسویی بیشتر بین بازیگران در زمینه تعریف و ارزیابی مهارت های آینده، آماده سازی معلمان برای هدایت این انتقال و افزایش ارتباطات در سیستم های مدرسه است.
منبع:
مروري برگزارش مجمع جهانی اقتصاد از آموزش در انقلاب چهارم صنعتی
به قلم: دکتر سيد محمد نوروزيان اميري
