ارزشیابی اثربخشی برنامه های آموزشی

چرا یادگیری «ارزشیابی اثربخشی برنامه های آموزشی» ؟

مهم ترین سوالی که پس از حضور در یک کلاس آموزشی و یا اجرای آن ذهن انسان را با خود درگیر می نماید این است که آیا اجرای این کلاس ارزش این همه هزینه را داشت؟ همین سؤال مهمی که اهمیت ارزشیابی اثربخشی آموزش را نشان می دهد.

انسانها همواره در حال مصرف سرمایه ها و منابع مختلف نظام طبیعت هستند. مهم ترین سرمایه غیر قابل بازیافت، سرمایه عمر می باشد. بنظر می رسد خداوند در جهت اینکه انسان ها برای سرمایه عمر خود ارزش قائل شوند، قابلیتی بنام حس مقایسه گری و ارزشگذاری را در ذهن او تعبیه نموده است. ذهن ما خواسته یا ناخواسته نتایج هر عملی را بصورت هزینه به فایده می سنجد. اگر نتیجه مثبت بود حال روحی خوبی داریم و اگر احساس کردیم نتیجه سنجش هزینه به فایده، منفی است حال درونی ما خراب می شود.

انسانها حداقل ثلث عمر خود را برای آموختن هزینه نموده و در این راه سرمایه گذاری می نمایند. شاید بتوان گفت بزرگترین سرمایه گذاری انسان ها، هزینه نمودن عمر در راه آموختن است. لذا نتیجه این سرمایه گذاری بسیار اهمیت دارد. یعنی باید بررسی شود در ازای پرداخت سرمایه عمر که به هیچ عنوان بازیافت نمی شود چه بدست آوردیم. سوال اساسی آن است که آیا نتایج بدست آمده با هزینه انجام شده تطابق دارد؟! پاسخ این سوال هر چه باشد ارزش گذاری آموزشی نام دارد. نتایج در واقع همان تحقق اهداف حضور در رخداد یادگیری می باشد. لذا شناخت اهداف و اینکه دقیقا بدانیم دنبال چه هستیم بسیار مهم است.

در هر کجا وقتی در خصوص ارزش و قدر و قیمت چیزی بحث می شود دنبال کسب سود هستیم. گاه این سود کسب درآمد می باشد و برای همه انسان ها از شرق تا غرب به یک معنا قابل درک است.(اندازه گیری فیزیکی) و گاه ذهنی بوده و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.(اندازه گیری ذهنی)

به مثالهای ذیل توجه بفرمایید:

-امسال 20 میلیون سود کردم اما ارزشش رو نداشت اذیت شدم.

-هتل خوبی بود اما این مبلغ نمی ارزید.

-منطقه تفریحی سرسبز و با صفایی بود اما خیلی دور بود و ارزش اینقدر پیاده روی را نداشت.

-پارک آبی خوبی بود اما این قیمت نمی ارزید.

– زبان یاد گرفتیم اما کلاس خشک و بی رو حی بود و استاد بد اخلاقی داشت.

-با اینکه استاد بد اخلاقی بود اما ارزشش را داشت، چون زبان رو به خوبی یادگرفتیم.

-در این موسسه زبان آموختم اما خیلی اذیت شدم.

-اینکار پول خوبی داشت اما احساس می کنم ارزش این همه زحمت را نداشت.

-و…

همانطور که بالاتر نیز اشاره شد به نظر می رسد در ذهن مقایسه گر ما بطور فطری  ارزش گذاری وجود دارد و وقتی می خواهیم دست به هر اقدامی بزنیم، ابتدا به ارزش آن فکر می کنیم. وقتی کاری انجام می دهیم و یا در موضوعی سرمایه گذاری می کنیم، اگر نتیجه مورد نظر حاصل نشود حال درونی ما بد می شود.

در کشور ما شرکا و سرمایه گذاران آموزش همواره بر اساس وظیفه نه میل و رغبت، برای افزایش دانش و مهارت کارکنان خود هزینه می نمایند ولی با دلواپسی و به این موضوع می اندیشند که آیا سرمایه ای که برای آموزش پرسنل پرداخت می نمایند هزینه ای است که از جیب آنان خارج شده یا اینکه با تبدیل به سرمایه دیگر ارزش افزوده دائمی ایجاد نموده است. معمولا اینگونه است که اطرافیان و نزدیکان شرکای آموزش که هیچگونه تخصصی در زمینه ارزشیابی اثربخشی آموزش ندارند، حس خوب یا بد خود را نسبت به آموزش کارکنان در قالب نظرات عینی و کارشناسی به آنان منتقل و در نگرش آنها نسبت به تداوم یا عدم تداوم برگزاری دوره های آموزشی بسیار موثر می باشند. اطلاعات و بررسی های اینجانب نشان می دهد تصمیمات مدیران سازمان ها و شرکای آموزش مبتنی بر احساسات ناشی از اطلاعات غلط می باشد.

بر این اساس ذهن و احساسات درونی مدیران سازمان ها و شرکای آموزش تشنه اطلاعات صحیح برای تصمیم گیری در حمایت و تداوم برنامه های آموزشی و یا تغییر و کاهش این برنامه ها می باشد. چنانچه متولیان آموزش سیستمی برای نشان دادن نتایج اجرای کلاس های آموزش نداشته باشند و ذهن و حس درونی آنان را با اطلاعات صحیح هدایت ننمایند، اطرافیان آنان با اطلاعات مسموم و غلط حس و ذهن مدیران ارشد سازمان که شرکای آموزش محسوب می شوند را در جهتی که دلشان می خواهد هدایت می نمایند. بنابراین وجود فرایند «ارزشیابی اثربخشی آموزش» در سازمان ها، خصوصا سازمان های خصوصی امری مهم و ضروری می باشد. بدیهی است کارشناسانی که اجرای کاربردی این فرایند را بر عهده می گیرند بایستی تخصص لازم را داشته باشند.

این دوره مهارت ارزشیابی اثربخشی برنامه های آموزشی را برای مدیران و متولیان حوزه آموزش و یادگیری تشریح می نماید. فرایند انتقال مهارت بگونه ای  است که لزوما فراگیران برای یادگیری نیازی به داشتن اطلاعات اولیه علمی در حوزه تخصصی آموزش سازمانی ندارند لذا همه کارشناسان و یا مدیران آموزش می توانند از این کلاس بهره ببرند. در این دوره فراگیران  با اجرای تمرین ها و کارگاه های آموزشی متنوع مهارت ارزشیابی هر یک از مراحل چهارگانه اجرای کلاس آموزشی را با مدل دکتر پاتریک خواهند آموخت.